زایمان زودرس، که به طور علمی با عنوان “اشکال در زایمان پیش از هفته 37 بارداری” شناخته می شود، یکی از مشکلات شایع در حوزه زایمان است. هنگامی که زن باردار قبل از اتمام مدت بارداری 37 هفته ای خود، نشانه های زایمان را تجربه می کند، یعنی در معرض زایمان زودرس قرار گرفته است. در ادامه مقاله به برخی از علایم و نشانه های این نوع زایمان می پردازیم.
علایم زایمان زودرس
زایمان زورد رس در هر زنی ممکن است نشانه های متفاوتی داشته باشد اما عمده ترین نشانه های آن به شرح زیر است:
- شکاف در پاپ بلو و تشرح مایع زرد رنگ؛ شکاف در پاپ بلو (حاشیه داخلی رحم) می تواند در نتیجه شکستن غشای آب در بارداری تک قلویی یا دو قلویی، اتفاق بیافتد. این شکستگی، یک اختلال عمده است و نیاز به توجه پزشکی فوری دارد.
- لکه بینی و خونریزی؛ لکه بینی در بارداری های طبیعی، بسیار نادر است و ممکن است نشانه ای از زایمان زودرس باشد. همچنین، خونریزی قبل از 37 هفته نیز می تواند یکی از نشانه های زایمان زودرس باشد.
- تهوع و استفراغ؛ تهوع و استفراغ نیز می تواند یکی دیگر از نشانه های زایمان زودرس باشند. این علائم معمولاً با موارد دیگر، مانند تنگی نفس و درد شکمی، همراه است.
- کم شدن حرکت های جنین؛ در بیشتر موارد، جنین درون رحم، در طول 37 هفته بارداری به طور منظم حرکت می کند. کمتر شدن حرکت جنین یا حرکت نکردن آن، ممکن است نشانه ای از زایمان زودرس باشد.
- درد شکمی مستمر؛ دردهای شکمی مستمر قبل از 37 هفته، معمولا به علت مشکلات رحمی اتفاق می افتد و می تواند نشانه ای از زایمان زودرس باشد.
- نزدیک شدن رحم به مثانه؛ شبکه ادراری زنان در دوران بارداری بسیار حساس است و در صورت نزدیک شدن رحم به مثانه، فشار بیشتری به آن وارد می شود که ممکن است باعث ادرار مکرر، همراه با درد و احساس تنگی شود این خود نیز می تواند نشانه زایمان زودرس باشد.
عوامل خطر در زایمان زودرس
درک عوامل خطر زایمان زودرس، می تواند به تشخیص درست علائم و نجات جان مادر و کودک کمک بسزایی کند. برخی از عوامل خطر این مشکل عبارتند از:
- بارداری با چند قلویی
- سابقه عمل لاپاراسکوپی یا قاعدگی رحم
- سابقه زایمان زودرس در بارداری های قبلی
- استفاده از مواد مخدر یا سیگار در حین بارداری
- سن بارداری مادر (کمتر از 17 سال یا بالای 40 سال)
- عفونت رحم یا بیماری های موثر بر سیستم ایمنی (مانند آبسه رحمی)
- مشکلات و بیماری های خاص مانند فشار خون بالا، دیابت، چاقی و سابقه لواداژ
- فشار روحی و استرس ناشی از وضعیت مالی نامناسب و اختلافات خانوادگی و…
عواقب زایمان زودرس
زایمان زودرس می تواند عواقب جدی برای جنین و نوزاد در پی داشته باشد که برخی از آن ها عبارتند از:
ضعف ریه؛ جنین هایی که قبل از 37 هفته متولد می شوند، ممکن است به علت نقص مادری، سابقه عفونت یا مشکلات دیگر، ریه های ضعیف داشته باشند.
مشکلات رشدی؛ نوزادانی که زایمان زودرس را تجربه می کنند، ممکن است بعد از تولد با مشکلات رشدی داشته باشند؛ بنابراین برای رسیدن به وزن و قد مناسب نیاز به مراقبت های ویژه دارند.
عوارض شناختی و حرکتی؛ زایمان زودرس می تواند عوارض شناختی و حرکتی در نوزادان ایجاد کند و باعث تأخیر در رشد شناختی و حرکتی آن ها شود.
راه های مدیریت و کنترل زایمان زودرس
زایمان زودرس، یکی از علل اصلی مرگ و میر نوزادان در سرتاسر جهان است. این موضوع، باعث شده که شناخت دقیق از علائم و راه های مدیریت آن از اهمیت بالایی برخوردار باشد. در این بخش، به بررسی علائم زایمان زودرس و راه های مدیریت و کنترل آن می پردازیم.
علائم زایمان زودرس ممکن است در هر مرحله از بارداری ظاهر شود؛ این علائم عبارتند از:
- بروز تغییراتی در رحم: یکی از نشانه های زایمان زودرس، بروز تغییرات در رحم مانند احساس تنگی و فشار در ناحیه پایین شکم، دردهای شکمی و تغییر شکل ناف اشاره کرد.
- بروز علائم قاعدگی: بروز علائم قاعدگی از جمله درد در پشت و کمر، احساس درد در سینه ها و نقبض شدن رحم، در دوران بارداری، می تواند نشانه های زایمان زودرس باشد
- تغییرات مشخص در مقدار و نوع ترشحات واژینال: در برخی موارد، افزایش مقدار مایعات و ترشحات واژینال می تواند نشانه ای از آماده شدن رحم برای زایمان باشد. همچنین، ظاهر شدن لکه های خونی یا رنگی واژینال می تواند نشانه ای از اغتشاش در حاملگی باشد.
- تغییرات در عملکرد معده: درد معده، اسهال، تهوع و استفراغ نیز ممکن است نشانه هایی از آغاز زایمان زودرس باشند.
با اطلاع از علامت ها، عوامل خطر و عواقب زایمان زودرس، زنان باردار می توانند در مورد وضعیت خود آگاهی بهتری پیدا کنند و در صورت لزوم به پزشک مراجعه نمایند. خاطرتان باشد زایمان زودرس در صورت عدم تشخیص و درمان مناسب می تواند به مشکلات جدی در جنین و نوزاد منجر شود.
راه های مدیریت و کنترل زایمان زودرس
مدیریت زایمان زودرس بستگی به علت بروز این مشکل دارد. اما در ادامه، به برخی از راه های مهم مدیریت و کنترل زایمان زودرس اشاره می کنیم:
- استراحت و حفظ آرامش؛ در صورتی که علت زایمان زودرس تحریک ناخواسته رحم باشد، استراحت و حفظ آرامش می تواند به مدیریت و جلوگیری از زایمان زودرس کمک کند.
- مصرف دارو؛ استفاده از داروهایی مانند توکولیتیک ها که به منظور بازدارنده زایمان استفاده می شوند، می تواند در مدیریت این مشکل کمک کند. البته قبل از استفاده از هر دارویی، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- مراجعه برای دریافت مراقبت های پزشکی؛ در مواردی که زایمان زودرس نشانه های خطرناکی دارد، نیاز به مراقبت پزشکی فوری و درمان مناسب است.
نکات مهم برای حفظ سلامت مادر و نوزاد
همان طور که گفته شد، زایمان زودرس یا زایمان پیش از 37 هفته، یکی از موضوعات حساس بهداشت زنان می باشد. این مسئله می تواند باعث مشکلات جدی در سلامتی و زندگی مادر و نوزاد شود. به همین دلیل در این بخش، به طور خلاصه به نکات مهمی که می تواند به حفظ سلامت مادر و نوزاد کمک کند، می پردازیم:
1. پیگیری کردن سلامت مادر باردار
- مراجعه منظم به پزشک و رعایت دقیق نکات مراقبتی دقیق
- توجه به تغذیه سالم و مصرف مکمل های ویتامینی و معدنی توصیه شده توسط پزشک
- استراحت کافی و کاهش استرس
2. تشخیص زودهنگام آنفوزن سرویکس (IFC):
این آزمون، توسط پزشک متخصص انجام می شود و می تواند ریسک زایمان زودرس را پیش بینی کند.
3. درخواست کمک حرفه ای:
در صورت تجربه احساسات یا علائم ناراحت کننده، سریعا به پزشک خود مراجعه کنید و از یک حرفه ای درخواست کمک نمایید.
4. جلوگیری از عفونت های مختلف:
- مداومت در رعایت بهداشت شخصی و شستشوی منظم دست ها
- محدود کردن تماس با افراد مبتلا به عفونت های معروف
علاوه بر موارد گفته شده، ممکن است پزشک شما نکات دیگری را نیز گوشزد کند. مطمئن شوید که اهمیت حفظ سلامتی خود و نوزادتان را درک کرده اید و از نکات پزشک به دقت پیروی می کنید.
جمع بندی
همان طور که گفته شد، زایمان زودرس به معنی تولد نوزاد قبل از 37 هفتگی است.
علائم زایمان زودرس، ممکن است شامل موارد چون، بروز تغییرات در رحم، نشانه هایی مشابه قاعدگی، تغییر در مقدار و نوع ترشحات واژینال، تغییر در میزان حرکت جنین و… باشد. برای مدیریت و کنترل زایمان زودرس، استراحت و حفظ آرامش، استفاده از داروها و مراقبت پزشکی توصیه می شود. در هر صورت، برای دریافت راهنمایی دقیق و مناسب، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
